تعداد بيماراني که با شکايت از "پوست حساس" شان به متخصصان پوست مراجعه مي کنند، خيلي زياد است. اغلب آنها از اين شاکي اند که با مصرف هر نوع کرم آرايشي بهداشتي، پوست صورت شان دچار قرمزي و سوزش مي شود. نزديک به 40 درصد افراد تصور مي کنند که پوست شان حساس است. با توجه به همين شيوع بالاست که کارخانه هاي توليد کننده محصولات آرايشي بهداشتي تصميم گرفته اند گروهي از محصولات خود را ويژه "پوست هاي حساس" نام گذاري کنند و در اين محصولات، تا حد امکان، کمتر از مواد آلرژن (حساسيت زا) که موجب تحريک پذيري برخي پوست ها مي شوند، استفاده کنند. بيشتر شکايات مطرح شده توسط بيماراني که پوست حساس دارند، لااقل براي متخصصان پوست، گيج کننده است، زيرا اين شکايت ها جزو درماتيت هاي تماسي تحريکي يا آلرژيک نيستند. شکايت هاي شايعي که توسط بيماران مطرح مي شود، شامل سوزش، سوزن سوزن شدن، خارش و سفتي پوست به دنبال مصرف برخي مواد روي پوست شان و يا حتي بعد از قرار گرفتن در برخي محيط هاي خاص است. اين واکنش ها که اغلب روي پوست صورت و به خصوص روي خط خنده رخ مي دهند، طي يک ساعت پس از مصرف دارو يا کرم خاص ظاهر مي شوند. شايع ترين موادي که موجب آزردگي پوست هاي حساس مي شوند، عبارت اند از: پروپيلن گليکول، نيزوييک اسيد، هيدروکسي اسيدها و اتانول.

پوست چه کساني حساس تر است؟

خانم هايي که در حوالي سن يائسگي قرار دارند، شايع ترين افرادي هستند که از داشتن پوستي حساس شکايت مي کنند. به نظر مي رسد که با افزايش سن، شيوع پوست حساس نيز کاهش يابد. لايه شاخي پوست، سد مهمي است که از لايه هاي دروني پوست در مقابل محيط بيروني محافظت مي کند. افراد مبتلا به پوست حساس ممکن است نقصي در لايه شاخي داشته باشند که موجب کاهش مقاومت نسبت به مواد محرک بيروني مي شود. برخي از قسمت هاي پوست از قسمت هاي ديگر حساس ترند و يافتن اين مناطق هنگام مصرف برخي داروهاي پوستي مثل اسيدهاي ميوه يا ترتينويين مهم است، چون استعمال اين مواد روي مناطق حساس موجب سوزش و قرمزي خواهد شد که اغلب توسط بيماران قابل تحمل نيست. چين نازولابيال، يا خط خنده منطقه بسيار حساسي در ناحيه صورت است. منطقه ديگري که خيلي حساس است، پوست اطراف چشم هاست. پوست اين منطقه بسيار نازک است و لذا نفوذ مواد محرک در آن افزايش مي يابد. همچنين عروق خوني از طريق اين پوست نازک راحت تر مشاهده مي شوند و لذا وقتي التهابي رخ مي دهد، قرمزي در پوست اطراف چشم بسيار بارزتر خواهد بود. به همين دليل بسياري از افراد هنگام استعمال کرم هاي ضد آفتاب در حوالي چشم هاي شان، احساس سوزش مي کنند. منطقه سوم که حساسيت بالايي در صورت دارد، کناره هاي بيني است، به خصوص شيارهاي بيني. به نظر مي رسد که اين مساله به دليل تراکم بالاي غدد سباسه (غدد ترشح کننده چربي در پوست) و اثر مسدودکنندگي چين پوستي کنار بيني باشد. مناطق حساس پوست را مي توان قبل از انجام لايه برداري هاي شيميايي پوست با وازلين پوشاند.

چه بايد کرد؟

اولين قدم در برخورد با بيماران مبتلا به پوست حساس، پيدا کردن علت مشکل آنهاست. مهم است که ابتدا بيمار توسط متخصص پوست و مو ويزيت شود و علل بيماري پوستي (مانند روزاسه، درماتيت سبوره و ...) تشخيص داده شده و تحت درمان مناسب قرار گيرد. گاهي ممکن است بيمار مبتلا به کهير تماسي باشد; به عنوان مثال، موادي مانند بنزوئيک اسيد، فرمالدييد، حنا، فنتول، پروپيلن گليکول، سالسيليک اسيد، الکل ها و سوربيک اسيد مي توانند موجب کهير تماسي شوند. گرفتن شرح حال در يافتن علت ايجاد پوست حساس بسيار اهميت دارد. فرد بايد از مصرف داروها يا کرم هايي که موجب قرمزي يا حساسيت پوست مي شوند، خودداري کند. بيماران مبتلا به پوست حساس بايد از شوينده هاي بسيار ملايم مانند پن ها يا پاک کننده هاي مخصوص پوست حساس براي تميز کردن پوست خود استفاده کرده و از مصرف صابون هاي معمولي و شامپوها براي شستشوي صورت پرهيز کنند. هر کرمي که مصرف آن موجب تحريک پوستي مي شود، ديگر نبايد مصرف شود. حتي اين بيماران در مصرف ضد آفتاب نيز بايد دقت کنند و بهترين ضد آفتاب ها براي آنها ضد آفتاب هاي فيزيکال است که عاري از فيلترهاي شيميايي مي باشند. بيماران بايد از مرطوب کننده هاي بسيار ملايم که مخصوص پوست هاي حساس است، استفاده کنند. يکي از بهترين چرب کننده ها در اين افراد وازلين است. مصرف کرم هايي که حاوي هيدروکسي اسيدها، مواد گياهي، ويتامين E و C، لانولين، پروپيلن گليکول و رتينوييدهاست در افراد با پوست هاي حساس بايد منع شود. به طور کلي، مصرف کرم هايي که روي آنها نوشته شده: «مخصوص پوست هاي حساس» به احتمال زياد، حاوي اجزايي است که اين افراد مي توانند با خيال راحت تر از آنها روي پوست صورت شان استفاده کنند.